O Monte do Gozo é un outeiro (380 m) situado no Camino Francés, apenas 5 km antes da meta en Santiago de Compostela. En Galicia tamén se lle coñece con termo Monxoi. Aquí os peregrinos de esta ruta, na que se unen o Camiño do Norte e o Primitivo, divisaban por primeira vez a cidade de Santiago e a súa catedral. Era -e segue sendo- un momento de gran felicidade. De aí a orixe do topónimo.Agora, como na antigüidade, alcánzase o Monte do Gozo despois de atravesar a aldea de San Marcos, con unha disposición lineal das súas casas que fala de unha clara vinculación coa peregrinación. A pequena e sinxela capela de San Marcos marca o acceso ao monte, que sufriu modificacións desde a Idade Media, polo que é difícil precisar cal era o lugar exacto desde o que se divisaban por vez primeira as torres da catedral.
Monxo
PASADAS tódalas Francias
por Ocitania ou Gascuña
ou de París a Iruña
xa diluidas distancias.
A Aragón por Cataluña
ou polo Norte por Son.
En pasádalas Navarras
as cadeas e as barras.
Pasados León e Castela
por Castela a León.
En pasado Monte Irago
e xa na Lingua de Galicia
Ponferrada e Vilafranca
deixando a chaira estanca
enas mesmas portas dela.
O Valcarce e sin perguicia
/as penas de garamela/
apeitar para o Cebreiro
polo marcado carreiro
que a neve volve vago.
Encarar o porto incerto
o longo cerengo aberto.
A un lado i autro del
todo o horizonte en vela
os Ancares i o Courel.
Pasada Triacastela
do Iribio as faldras fago.
E por Samos Sarria a Lugo.
Oh Lugo a ti me adugo
e sólo por ti me arredo
que ben mereces desandes!
Ver a Ponte a antiga vía
a Muralla a Catedral
de Dona Santa María
o Coro e o Grial.
E ver fincadas rezar
coma co antigo medo
poñer a súa alma núa
didiante dos Ollos Grandes.
E despois de rodear
de rodear e de estar
que non se fai o camiño
sólo para rematar
cruza e debruza no Miño:
Portomarín sulo lago.
Palas Melide Arzúa
E logo xa Compostela
/Monxoi! Eoi! Ei Santiago /
e pararme á vista dela
mirar como eu o fago.
1993